خشکسالی، بیکاری، تحریم و قطع کمکهای بین المللی سبب گردیده که مردم افغانستان در بدترین شرایط اقتصادی نسبت به بیست سال گذشته قرار بگیرند. فقر شدید و گرانی سرسام آور از یکسو و سردی زمستان از سوی دیگر، باعث شده است که در زمستان پیشرو بیشتر خانواده ها علاوه بر مواد غذایی، قادر به تأمین سوخت زمستانی مورد نیازشان نباشند. باتوجه به اینکه افغانستان یک کشور کوهستانی است و اکثر مناطق آن زمستان سردی دارند، در زمستان افغانستان پیش رو احتمال وقوع یک فاجعه ای انسانی دور از انتظار نیست.

بحرانی اقتصادی در افغانستان

مردم افغانستان سالهاست که به دلیل عدم ثبات سیاسی، مشکلات امنیتی، عدم انکشاف صنعت، سنتی بودن کشاورزی و … با فقر دست و پنجه نرم می کنند؛ اما خشکسالی، بیکاری، گرانی و قطع کمکهای بین المللی پس از تحولات سیاسی اخیر و قدرت گرفتن دوباره طالبان، باعث شده است که این مردم در بدترین شرایط اقتصادی قرار بگیرند و مردم گرسنه، گرسنه تر گردند. بر اساس گزارش سازمان ملل متحد نزدیک به بیست میلیون از مردم افغانستان با خطر گرسنگی مواجه اند که از این میان نزدیک به شش میلیون انسان در معرض قحطی قرار دارند. توجه به رشد منفی تولید ناخالص ملی، نرخ بیکاری و میزان دستمزد روزانه کارگرانه این واقعیت را بیشتر روشن میکند.

بانک جهانی در گزارش اقتصادی خود بیان داشته است که اقتصاد افغانستان نسبت به گذشته کوچک شده است. در این گزارش پیش‌بینی شده است که میزان تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۲۲ رشد منفی بیشتر خواهد داشت و در مجموع نرخ رشد منفی در سال های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ به ۳۰ الی ۳۵ درصد خواهد رسید.

اگرچه سالهاست که بیکاری قرین زندگی مردم افغانستان است؛ اما تحولات سیاسی یکسال گذشته باعث شده است که جمعیت بیکاران در این کشور به مراتب بزرگتر گردد. آماری که از نرخ بیکاری در افغانستان از سوی سازمان بین المللی کار ارائه شده است نشان می دهد که تنها در ربع سوم سال 2021 میلادی، بیش از 500 هزار نفر بیکار شده اند که ممکن است تا 900 هزار نفر افزایش یابد. آمارها نشان می دهد که میزان بیکاری در سال 2022 نسبت به سال 2020 حدود 13.30 درصد افزایش داشته است.

بر اساس گزارش کمیته صلیب سرخ، پس از تسلط دوباره طالبان در آگست سال 2021 درآمد حدود 90 درصد کارگران در افغانستان کمتر از 1.9 دلار معادل 165 افغانی در روز است که در یک ماه، حدود 4950 افغانی میشود.

ناتوانی مردم افغانستان از تأمین هزینه های اولیه زندگی

اگرچه سطح زندگی در افغانستان نسبت به اکثر کشورهای دنیا پایین است و ممکن است بسیاری از اقلام عادی مورد ضرورت زندگی دیگر مردمان دنیا، برای افغانستانیها ناشناخته باشند و یا به عنوان یک کالای لوکس و در شأن یک زندگی اشرافی قلمداد گردد؛ اما بازهم مقایسه میزان درآمد و مصرف در این کشور نشان میدهد که اکثر مردم قادر به تأمین نیازهای اولیه زندگی خویش از جمله خوراک و پوشاک نیستند. تحولات سیاسی در افغانستان، منطقه و جهان باعث شده است که گرانی در این کشور به اوج خود برسد و برخی از مواد اولیه 30 تا 50 درصد افزایش قیمت داشته باشد که به عنوان نمونه بر اساس نرخ گیری عینی به قیمت برخی از مواد غذایی و مواد سوخت در بازار کابل اشاره میگردد:

یک بوجی آرد هفت سیره 2600 افغانی؛
یک بشکه روغن پنج لیتره مایع 980 افغانی؛
یک سیر لوبیا وطنی 800 افغانی؛
یک سیر مایش 700 افغانی؛
یک سیر نخود 1000 افغانی؛
یک بوجی برنج شولهای 1200 افغانی؛
یک کیلو چای سبز 350 الی 400 افغانی و … .
یک خروار زغال سنگ باکیفیت (هشتار سیر) 9000 افغانی و بی کیفیت 8400 افغانی؛
یک لیتر دیزل 110 افغانی و یک لیتر پترول 95 افغانی؛
یک کیلو گاز مایع 60 افغانی؛
یک خروار چوب 6500 تا 7000 افغانی.

لازم به ذکر است که میانگین خانوار در افغانستان بر اساس آمار سال 2018 هفت نفر بوده و در بیشتر خانواده‌ها تنها یک نفر نان‌آور و تامین کننده هزینه زندگی خانوار است.

مقایسه درآمد روزانه، گرانی، جمعیت خانوادها و نیروی کار در هر خانواده، نشاندهنده ای بحران انسانی شدید در این نقطه ای از کره خاکی است که در فصل زمستان افغانستان بر وخامت آن افزوده خواهد شد.

وضعیت یادشده باعث شده است که:

تمام اعضای خانواده حتی کودکان در جستجوی نان و تأمین هزینه های زندگی باشند و جمعیت کودکان کار روز به روز بر تعدادشان افزون گردد؛
کودکان مبتلاء به سوء تغذیه افزایش یافته و هر روز گواه مرگ و میر بیشتر کودکان باشیم؛
ابتلاء به امراض و بیماریها به دلیل عدم دسترسی مردم به غذایی کافی و مواد بهداشتی لازم رشد چشم گیری داشته باشد؛
مهاجرت اقتصادی افزایش یافته حتی شاهد این نوع مهاجرت کودکان باشیم؛
خشونتهای خانوادگی، فروش کودکان، ازدواجهای اجباری به دلیل فقر و تنگ دستی سیر صعودی داشته باشد؛
کودکان، قربانیان اصلی بحران اقتصادی و فقر افغانستان
در فصل زمستان پیشرو چه باید کرد؟

وضعیت کنونی افغانستان حکایت از یک بحران انسانی در زمستان پیشرو دارد که مهار و کنترل وضعیت زمستان افغانستان نه در توان طالبان است و نه اراده لازم جهت کنترل آن در حکومت این گروه وجود دارد. حقیقت تلخ این است که هنوز گروه طالبان از حکومت فقط حکمروایی را می فهمند و از مفهوم حکومت خدمتگذار بیخبر هستند. تمام هم و غم ادارات و نهادهای حکومتی افزایش عواید میباشد و عملکرد به گونه ای است که گویا رقابت و مسابقه در جمع آوری پول در جریان است و این نوع نگاه سبب شده است که حکومتگران به جای اینکه به فکر بزرگتر کردن سفره مردم باشند، چشم طمع به قوت ناچیز مردم داشته باشند. لذا تنها نقطه امید مردم کمکهای بشر دوستانه ای بین المللی است؛ از اینرو انتظار میرود که کشورهای کمک کننده، نهادهای کمک رسان از جمله برنامه غذای جهانی، سازمان ملل متحد و دیگر نهادهای مربوطه، ضمن ارسال کمک به مردمان نیازمند این کشور، در توزیع و رساندن کمکها به افراد هدف، نظارت جدی نمایند؛ زیرا به تجربه ثابت شده است که در جریان توزیع، کمکها حیف و میل شده، خویش خوری، واسطه بازی و اختلاس بیداد می کند. متأسفانه پس از تسلط طالبان این روند سیر صعودی داشته و دخالت و سوء استفاده مقامات حکومتی رو به افزایش بوده است و گزارشها حاکی از این است که بیشتر کمکهای بشر دوستانه در اختیار جنگجویان گروه طالبان قرار می گیرد.

بنابراین شایسته خواهد بود که کشورهای کمک کننده با هماهنگی سازمان ملل متحد و دیگر نهادهای همکار، تدبیری بیاندیشند و در توزیع کمکها به گونه ای عمل کنند که اشخاص هدف از آن بهره مند گردند.

لازم به یادآوری است که کمکهای بشری یک راه حل کوتاه مدت است و نمیتوان یک ملت 40 میلیونی را همیشه وابسته به کمکهای بشری نگهداشت، طالبان به عنوان حاکمان بالفعل مکلف هستند که در برابر کشور و مردم مسئولانه عمل کنند و با تشکیل حکومت فراگیر و مردمی زمینه نجات کشور را از بحران اقتصادی، سیاسی و امنیتی فراهم کنند. تاریخ سیاسی جوامع انسانی از جمله افغانستان ثابت کرده است که انحصارگرایی، استبداد و خودخواهی بر مشکلات می افزاید و ریشه های بحران را روز به روز گسترش می دهد. لذا عاقلانه نیست که همان راهی را برویم که سالهاست قربانی آن هستیم. بنابراین تنها راه موجود این است که به خواسته های سیاسی، دینی، مذهبی و فرهنگی مردم تن داده شود و از مسیر تشکیل حکومت فراگیر و مردمی زمینه ثبات سیاسی، نظامی، رونق اقتصادی، انکشاف زیربناها، توسعه فرهنگی و اجتماعی در کشور فراهم گردد.

زمستان افغانستان زیباست، اما نه در زمانی که فقر و گرسنگی بیداد می کند. بحران اقتصادی افغانستان زمستان افغانستان را به کابوسی برای مردم این کشور تبدیل خواهد کرد.

مسلم اخلاقی، تحلیلگر مسائل افغانستان

لینک کوتاه: https://tahlilroz.com/?p=1439