کار کودکان در افغانستان
کار کودکان یکی از معضلات اساسی جامعه افغانستان است که پیامدهای جبران‌ناپذیری بر سلامت جسمی و روانی کودکان و توسعه اجتماعی و اقتصادی کشور دارد. در غیاب قوانین حمایتی و نظارتی کافی، کودکان کار در معرض سوءاستفاده‌های فراوانی قرار می‌گیرند. این مقاله به بررسی ضرورت تصویب قوانین کار کودکان بر اساس استانداردهای جهانی و راهکارهای عملی برای بهبود وضعیت کودکان کار در افغانستان می‌پردازد.
عوامل موثر بر کار کودکان در افغانستان
1. فقر اقتصادی:
این عامل یکی از مهم‌ترین عوامل کار کودکان در افغانستان است. بسیاری از خانواده‌ها به دلیل بیکاری و کمبود منابع مالی مجبور به استفاده از نیروی کار کودکان خود برای تامین زندگی‌شان هستند.
2. جنگ و ناآرامی‌های سیاسی:
جنگ‌های طولانی و ناآرامی‌های سیاسی در افغانستان موجب شده‌اند که زیرساخت‌های اقتصادی و اجتماعی تخریب شوند و بسیاری از خانواده‌ها بی‌خانمان و فقیر شوند. این وضعیت باعث افزایش تعداد کودکان کار در کشور شده است.
3. فرهنگ و سنت‌ها:
در اکثر مناطق افغانستان، کار کودکان به عنوان یک امر معمول و پذیرفته شده در جامعه تلقی می‌شود. این باورهای فرهنگی و سنتی نیز نقش مهمی در افزایش کار کودکان ایفا می‌کنند.
4. نقصان در سیستم آموزشی:
سیستم آموزشی ناکارآمد و کمبود امکانات آموزشی موجب می‌شود که بسیاری از کودکان به جای تحصیل، به کار روی آورند. عدم دسترسی به آموزش مناسب، یکی از عوامل اصلی کار کودکان است.
ضرورت تصویب قانون کار کودکان بر اساس استانداردهای جهانی
در غیاب قوانین حمایتی قوی، کودکان کار افغانستان در معرض انواع سوءاستفاده‌ها قرار دارند. تصویب قانونی که کار کودکان را مطابق با استانداردهای جهانی تنظیم کند، می‌تواند گامی مهم در جهت حمایت از حقوق کودکان و کاهش سوءاستفاده‌های احتمالی باشد. چنین قانونی باید شامل محدودیت‌های سنی برای کار، تعیین شرایط کاری ایمن و مناسب و فراهم کردن مکانیسم‌های نظارتی مؤثر باشد.
ممنوعیت کار کودکان در مشاغل خطرناک
یکی از اقدامات فوری که دولت طالبان می‌تواند انجام دهد، ممنوعیت کار کودکان در مشاغل سخت و خطرناک است. سرپرست وزارت معادن و پترولیم امارت اسلامی، شهاب الدین دلاور، اعلام کرده است که استفاده از کودکان در معادن افغانستان ممنوع است. این اقدام یک گام مثبت است، اما باید به تمام مشاغل سخت و خطرناک تعمیم داده شود تا کودکان از آسیب‌های جدی جسمی و روانی در امان باشند.
تحصیل اجباری: راهکاری برای شکست چرخه فقر
کار کودکان موجب تداوم چرخه فقر می‌شود. کودکانی که به جای تحصیل به کار می‌پردازند، در آینده نمی‌توانند شغل‌های مناسب و درآمدهای کافی برای خود و خانواده‌شان فراهم کنند و این چرخه فقر همچنان ادامه می‌یابد. تحصیل اجباری برای کودکان می‌تواند نقش مهمی در شکست چرخه فقر ایفا کند. بسیاری از کودکان به دلیل نیازهای اقتصادی خانواده‌هایشان از تحصیل باز می‌مانند و وارد بازار کار می‌شوند. اجباری کردن تحصیل و فراهم کردن امکانات آموزشی رایگان و با کیفیت می‌تواند آینده بهتری برای کودکان و خانواده‌هایشان رقم بزند و در بلندمدت منجر به کاهش کار کودکان شود.
پیامدهای اجتماعی کار کودکان
کار کودکان پیامدهای اجتماعی گسترده‌ای دارد. کودکان کار به دلیل از دست دادن فرصت‌های تحصیلی و رشد فردی، در آینده نمی‌توانند به شهروندان مؤثر و کارآمد تبدیل شوند. این وضعیت منجر به تداوم فقر و عدم توسعه اجتماعی و اقتصادی کشور می‌شود.
در پایان باید گفت که کار کودکان در افغانستان یکی از بحران‌های جدی است که نیازمند توجه و اقدام فوری است. با بررسی عوامل موثر بر این پدیده و ارائه راهکارهای عملی، می‌توان گام‌های موثری در جهت کاهش و در نهایت حذف کار کودکان در افغانستان برداشت. همکاری دولت، نهادهای بین‌المللی، سازمان‌های غیردولتی و جامعه مدنی در این مسیر بسیار حیاتی است.
مهدی حسینی
