مراسم عاشورا در افغانستان
ایام محرم فرا رسیده است. افغانها در سرتاسر افغانستان عزادار و سوگوار اند. زیرا قیام و انقلاب امام حسین، به دلیل داشتن ریشه‌های فرهنگی، دینی و تاریخی برای افغانها اهمیت بسیار دارد. این مراسم نه تنها به یادبود امام حسین (ع) و حادثه کربلا برگزار می‌شود، بلکه فرصتی است برای تجدید میثاق با ارزش‌های دینی و انسانی که در این حادثه تجلی یافته‌اند.
به همین دلیل افغانها هر ساله به مدت ده روزِ اول ماه محرم را به برگزاری مراسم عزاداری می پردازند و در روزهای نهم و دهم (تاسوعا و عاشورا) مراسم های عزاداری به اوج خود می رسند و در اطراف و اکناف کشور به صورت عظیم و با شکوه برگزار می گردند و خیرات و نذورات پخش و توزیع می شوند. به همین دلیل اکنون سوال اینست که آیا واقعا لازم است که افغانها مراسم عاشورا را با عظمت و با شکوه برگزار نمایند؟
برای دریافت پاسخ قانع کننده به این پرسش، نخست تلاش می گردد تا نگاهی گذرا به پیامها و اهداف انقلاب امام حسین و عاشورا انداخته شود و سپس آثار و نتایج با شکوه برگزار شدن مراسم عاشورا مورد تحلیل و ارزیابی قرار می گیرد.
نگاهی به اهداف و پیام های عاشورا
واقعه عاشورا یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین رویدادهای تاریخی در جهان اسلام است که اهداف و پیام‌های عمیقی در خود جای داده است. این حادثه که در سال ۶۱ هجری قمری رخ داد، از جمله مواردی است که همواره به عنوان نماد مبارزه با ظلم و ستم و ایستادگی در برابر ناحق مطرح شده است.
چنانچه تمام تحلیلگران و عالمان بر این باورند که یکی از مهم‌ترین اهداف قیام امام حسین (ع)، مبارزه با حکومت ظالم یزید و ایستادگی در برابر ستم و بی‌عدالتی بود. امام حسین (ع) با قیام خود نشان داد که در برابر ظلم نباید سکوت کرد و باید برای احقاق حق و عدالت تلاش کرد. از طرف دیگر قیام عاشورا به منظور حفظ و احیای ارزش‌های اصیل اسلامی و مقابله با انحرافات و بدعت‌هایی که در دین ایجاد شده بود، صورت گرفت. امام حسین (ع) با شهادت خود نشان داد که دین اسلام برای او از هر چیز دیگری مهم‌تر است و برای حفظ آن حتی باید جان خود را فدا کرد.
یکی دیگر از اهداف قیام عاشورا، بیداری و آگاهی‌بخشی به مسلمانان بود. امام حسین (ع) با قیام خود، مسلمانان را از خطرات و انحرافات حکومت وقت آگاه ساخت و تلاش کرد تا آنان را به مسیر صحیح دین هدایت کند. از طرف دیگر امام حسین (ع) و یارانش با فدا کردن جان خود، نشان دادند که برای تحقق اهداف بلند انسانی و دینی باید از جان و مال گذشت و نشان داد که انسان باید همیشه در برابر زور و ظلم ایستادگی کند و آزادی و کرامت انسانی را حفظ کند.
از دیگر اهداف اساسی امام حسین و انقلاب بی نظیر وی ایجاد وحدت و همبستگی در میان مسلمانان بود. چنانچه امروزه همگان اعتراف دارند که عاشورا فرصتی است برای ایجاد وحدت و همبستگی در میان مسلمانان. این واقعه به یادآوری مشترکات دینی و فرهنگی کمک می‌کند و می‌تواند ابزار مهمی برای تقویت انسجام و اتحاد در میان مسلمانان باشد.
درس های عاشورا برای افغانها
بدون تردید عاشورا درس‌های بی شمار و بسیار با ارزش برای همه مسلمانان، از جمله افغانها، دارد. برخی از مهم‌ترین درس‌های عاشورا که می‌تواند در شرایط کنونی برای همه ی افغانها الهام‌بخش باشد، عبارت اند از:
- عدالت‌خواهی و مبارزه با ظلم: امام حسین (ع) در برابر ظلم و فساد ایستاد و جان خود و خانواده‌اش را برای عدالت‌خواهی و احیای اصول اسلامی فدا کرد. این درس می‌تواند الهام‌بخش مردم افغانستان برای مقابله با بی‌عدالتی و فساد در جامعه باشد.
- ایستادگی در برابر سختی‌ها و ناامیدی: مقاومت و پایداری امام حسین (ع) و یارانش در شرایط بسیار سخت و ناامیدکننده می‌تواند الگویی برای افغانها باشد تا در برابر مشکلات و چالش‌های زندگی، ناامید نشوند و با صبر و استقامت به مبارزه ادامه دهند.
- وحدت و همبستگی: یکی از پیام‌های مهم عاشورا اهمیت وحدت و همبستگی در میان مسلمانان است. در جامعه افغانستان که تنوع قومیتی و مذهبی بالاست، این پیام می‌تواند به تقویت همبستگی و تفاهم میان مردم کمک کند.
- ایثار و فداکاری: فداکاری امام حسین (ع) و یارانش در راه دین و حقیقت، نشان‌دهنده اهمیت ایثار و فداکاری در راه ارزش‌های بزرگتر است. این درس می‌تواند به مردم افغانستان یادآوری کند که برای رسیدن به اهداف بلندتر و ارزش‌های انسانی، گاهی نیاز به فداکاری و ایثار وجود دارد.
- حق‌طلبی و صداقت: امام حسین (ع) همواره بر حق‌طلبی و صداقت تأکید داشت. این ارزش‌ها می‌توانند الهام‌بخش مردم افغانستان باشند تا در زندگی روزمره و در تعاملات اجتماعی خود، همواره به دنبال حق و صداقت باشند.
- آموزش و تربیت دینی و اخلاقی: اهمیت آموزش و تربیت دینی و اخلاقی یکی دیگر از پیام‌های عاشورا است. تربیت نسل‌های آینده بر اساس ارزش‌های اخلاقی و دینی می‌تواند به تقویت جامعه و کاهش فساد و ناهنجاری‌های اجتماعی کمک کند.
این درس‌ها می‌توانند به عنوان الگوهایی ارزشمند برای مردم افغانستان در جهت بهبود وضعیت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور مورد استفاده قرار گیرند.
آیا برگزاری با عظمت و با شکوه مراسم عاشورا در افغانستان لازم است؟
جامعه افغانستان به دلیل تنوع قومی، زبانی و مذهبی، سالهاست که از عدم وحدت ملی رنج می برد و متاسفانه تعصبات قومی و زبانی در مقاطع مختلف منجر به تفرقه و تنش‌های اجتماعی در این کشور گردیده است. از طرف دیگر گروه ها و اشخاص با تفسیرهای مختلف از اسلام و استفاده سوء از دین برای اهداف سیاسی و شخصی، دست به فسادهای گوناگون گشوده اند و ساختار سیاسی و اجتماعی جامعه افغانستان را کاملا فلج نموده است.
عدم وحدت ملی، وجود افراد سوء استفاده جو و فاسد باعث گردیده است که همدلی و برادری، میان افغانها اوج گیرد و در نهایت منجر به جنگ های داخلی و خشونت های قومی و بعضا مذهبی گردد. این وضعیت متاسفانه سبب شده است که احساس وطن دوستی از افراد سلب شوند و افغانها همچنان در یک چرخه ی باطل خشونت متوقف گردند.
این در حالی است که باتوجه به آنچه در رابطه به پیام ها و اهداف انقلاب امام حسین (ع) گفته شد و همچنان با در نظر داشت درس ها و آموزه های که در شرایط کنونی مردم افغانستان می توانند از عاشورا بیاموزند، اینک می توان گفت که عاشورا در برگیرنده ی تمام مواردی است که جامعه ی افغانستان در حال حاضر بدانها نیازمند است. به همین دلیل برگزاری عظیم و باشکوه مراسم عاشورا در افغانستان در حال حاضر بیشتر از همیشه ضروری است.
زیرا برگزاری با عظمت و با شکوه مراسم عاشورا آثار و پیام‌های متعدد از جنبه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، مذهبی و سیاسی دارد. چنانچه برگزاری با شکوه مراسم عاشورا در افغانستان که با مشارکت گسترده مردم انجام شود، زمینه‌ساز تقویت همبستگی و اتحاد میان گروههای مختلف اجتماعی و قومی می‌شود.
از طرف دیگر برگزاری با شکوه و با عظمت مراسم عاشورا در افغانستان می‌تواند به تقویت هویت ملی و وحدت میان مسلمانان، به‌ویژه شیعیان و اهل سنت، کمک کند و آنان را در برابر تهدیدات مشترک متحد سازد و به‌عنوان نمادی از مقاومت در برابر افراط‌گرایی و تفرقه‌افکنی در جامعه عمل کند و پیام‌هایی از صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز به جامعه منتقل نماید و همچنان اشتراک در مراسم مذهبی عاشورا به تقویت روابط اجتماعی و همکاری‌های مشترک بین افراد و گروههای مختلف کمک می‌کند.
افزون براینها، مشارکت در مراسم عاشورا موجب تقویت ایمان و باورهای دینی مردم می‌شود و آنان را به ارزش‌های اسلامی و اخلاقی متعهدتر می‌سازد. همچنان مراسم عاشورا می‌تواند موجب تحریک اقتصاد محلی و افزایش فعالیت‌های اقتصادی در بخش‌های مختلفی مانند خدمات، خوراک و حمل و نقل شود. زیرا در این مراسم معمولاً کمک‌های خیرخواهانه و نذورات به نیازمندان اهدا می‌شود که می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی اقشار کم‌درآمد کمک کند.
برگزاری باشکوه مراسم عاشورا در افغانستان، با در نظر گرفتن تمام این جوانب، می‌تواند تأثیرات مثبت بسیاری بر جامعه داشته باشد و پیام‌های مهمی را به داخل و خارج از کشور ارسال کند. از اینرو لازم است تا حاکمان افغانستان در حال حاضر نه تنها تحت هیچ شرایطی هیچگونه محدودیتی در قبال برگزاری با شکوه و با عظمت مراسم عاشورا وضع نکنند، بلکه با استفاده از تمام ظرفیتها و امکانات، مردم را تشویق و ترغیب نماید تا در اطراف و اکناف کشور مراسم عاشورا را هرچه با عظمت تر و با شکوه تر برگزار کنند تا همگان بدان شرکت نمایند.
نجیبه غلامی
