روز جمعه 11 سنبله 1401، مردم ولایت هرات شاهد یک حادثه دهشت افگنی بودند که براساس گزارشات منتشر شده از سوی گروه داعش انجام پذیرفت که در اثر این حادثه، به گفته سخنگوی والی هرات حمید الله متوکل، به شمول مجیب الرحمن انصاری از افراد بانفوذ این ولایت و یکی از مولوی های پرجنجال افغانستان، 18 تن دیگر جان باختند و 23 تن دیگر زخم برداشتند. حمله ای که چالش های امنیتی حکومت سرپرست طالبان را بیش از پیش نمایان می سازد.
مردم افغانستان پس از سقوط نظام جمهوریت و روی کار امدن امارت اسلامی به فکر این شدند که ناامنی از کشور برچیده شده و دیگر شاهد کشت و کشتارهای چندین ساله نخواهند بود اما با انفجار امروز در ولایت هرات، مردم دانستند که اینگونه نیست و چالش های امنیتی همچنان پابرجاست.
مردم این کشور جنگ زده، شاهد ناامنی های بسیاری هستند که بنا به گزارشات منتشر شده، داعش مسئولیت این حملات را برعهده می گیرند اما این در حالیست که مقامات امارت اسلامی گفته‌اند که از زمان قدرت گیری در ماه اگست 2021 امنیت کشور را تامین کرده‌اند و شاخه‌های محلی داعش را تا حد زیادی از بین برده‌اند، اما مقامات و تحلیلگران بین‌المللی می‌گویند که خطر افزایش مجدد حملات همچنان وجود دارد، ادعایی که تا به اکنون آن را شاهد هستیم.
در اینجا لازم که اشاره داشته باشیم که در گذشته بسیاری از تحلیلگران مدعی شده بودند که بسیاری از این حملات بالای اقلیت های مذهبی همچون شیعه هدف قرار داده می شوند، اما نباید فراموش کرد که مساجد اهل سنت نیز مورد حمله قرار گرفته اند و باید اگاه باشیم که نیروهای تکفیری همچون داعش سعی بر ایجاد اختلاف و نفاق میان مردم افغاستان از طریق چنین حملات دهشت افگنی هستند تا حکومت سرپرست طالبان را نیز بیش از بیش درگیر چالش های امنیتی کنند.
حضور گسترده و یا کمرنگ داعش در افغانستان؟!
از زمانی است که طالبان یک سال پیش به قدرت ملی در افغانستان دست یافتند، داعش حملات بسیاری مرتکب شده است! مهم ترین حمله ای که داعش مسئولیت آن را بر عهده گرفت، به میدان هوایی کابل در جریان خروج نیروهای آمریکایی در سال گذشته بود که ۱۳ سرباز آمریکایی و حدود ۱۷۰ افغان را از بین برد!
پیش از تسلط طالبان، سازمان ملل تخمین زد که داعش شاخه خراسان، بین ۱۵۰۰ تا ۲۲۰۰ جنگجو در ولایات کنر و ننگرهار همراه با هسته‌های کوچک‌تر در سایر نقاط کشور دارد. مأموریت سازمان ملل متحد در افغانستان در ماه نومبر گفت که در ماه‌های پس از به دست گرفتن کنترل ملی توسط طالبان، داعش شاخه خراسان دامنه خود را به تقریباً تمام ولایات افغانستان گسترش داد!
یکی از مقامات استخباراتی طالبان نیز در خزان امسال اذعان کرد که مبارزه گروهش برای سرنگونی دولت افغانستان مورد حمایت ایالات متحده، به بسیاری از زندانیان داعش اجازه فرار داده است!
قابل یاداوری است که داعش خراسان که دشمن سرسخت امارت طالبان نامیده می‌شود، از اگست ۲۰۲۱ تا اوایل اگست سال جاری، ۲۲۴ حمله را در افغانستان سازماندهی و اجرا کرده است.
از زمان به قدرت رسیدن طالبان، امنیت برای اکثر افغان‌ها بهبود یافته است، اما خشونت‌های اخیر نشان می‌دهد که داعش همچنان فعال است. این گروه همچنین مسئولیت حملات برون مرزی در پاکستان، اوزبیکستان و تاجیکستان را بر عهده گرفت!
مایکل کوگلمن، تحلیلگر مسائل افغانستان و پاکستان اظهار داشته است که: «داعش دو استراتژی را دنبال می کند: اجرای حملات مستقیم علیه نیروهای طالبان برای تضعیف قدرت آنها، و حمله بالای افراد ملکی برای تضعیف مشروعیت طالبان با درهم شکستن روایت اصلی آنها که با برگشت آنها صلح و ثبات به افغانستان بازگشته است!»
بنا به گزارش سازمان ملل، برخی از فرماندهان سطح پایین طالبان، عمدتاً از جوامع تاجیک و ازبک در شمال، به داعش شاخه خراسان فرار کرده اند. کوگلمن گفت، اما رویکرد سختگیرانه طالبان به حکومت، رهبران فوق محافظه کار آن را تشویق نکرده است که از این گروه جدا شوند!
کارشناسان هشدار می دهند که با وجود اقدامات ضد تروریستی طالبان، داعش شاخه خراسان کماکان یک تهدید امنیتی قابل توجه در افغانستان باشد!
نگرانی مردم از حضور پررنگ اخیر داعش
اما برمی گردیم به موضوع اصلی این نوشته که با حملات پی هم داعش این نگرانی را در میان مردم افغانستان افزایش داده اند که آنها به این موضوع فکر می کنند: افغانستان با این وضعیت نمی تواند به این زودی ها روی صلح و آرامش را ببیند و چالش های امنیتی تمامی ندارد!
این در حالیست که مقامات امارت اسلامی بارها حضور گروه داعش در افغانستان را نگران کننده ندانسته اند و معتقدند که حضور اندک آنها در امنیت و آسایش مردم کشور، تاثیرگذار نخواهد بود.
تهدیدات و حملات داعش علیه مردم این کشور و حاکمان امارت اسلامی در حالی انجام می شود که گروه دولت اسلامی شاخه خراسان تلاش می کند تا پایداری و ثبات حکومت تازه تاسیس امارت اسلامی را برهم بزند.
استراتژی داعش علیه طالبان
حضور کم رنگ داعش اما با حملات سنگین علیه غیرنظامیان این کشور از چند استراتژی برای بی ثبات و بی اعتبارساختن حکومت طالبان استفاده می کنند:
گروه داعش با انجام حملات دهشت افگن، قصد این را دارند تا ابتدا نشان دهند شیوه و مسیر آرمانی این گروه با حکام جدید افغانستان جدا است. داعش به عنوان نیرویی که داعیه ی فراتر از جغرافیای افغانستان را دارند، با تلاش بیش از حد خود سعی در جذب نیرو از میان این گروه را داشته که از سیاست های اخیر طالبان راضی نیستند. گروه دولت اسلامی شاخه خراسان رهبران امارت اسلامی را به همکاری و سازش با ایالات متحده متهم می کنند، گروه داعش مدعی هستند که رهبران امارت اسلامی دعوت آنها را برای ایجاد خلافت جهانی رد کرده اند.
کارشناسان حوزه امنیتی معتقدند که گروه داعش با انجام عملیات های انتحاری در میان افراد ملکی قصد دارند تا به هر شکل ممکن، حاکمیت امارت اسلامی را بی اعتبار و ضعیف جلوه دهند. رهبران گروه داعش، طالبان را ملی گراهای کثیفی عنوان می کنند و در تلاش هستند تا رهبران طالبان را خار و خفیف نشان دهند. این کارشناسان معتقدند که از نظر طالبان، داعش یکی از دو چالش داخلی دولت جدیدشان است (دیگری جبهه مقاومت ملی).
از زمانی که قوای خارجی، افغانستان را رها ساختند، جریده هفتگی داعش تحت عنوان “النباء” با مقالات گوناگون و پی هم تلاش کردند تا فتح و ظفر طالبان را به تمسخر بگیرند و کم اهمیت جلوه بدهند. نویسندگان این گروه در میان نوشته هایشان مدعی شده اند که حاکمان امارت اسلامی از مسیر جهاد منحرف شده اند.
ریکاردو والاه، نویسنده و محقق ارشد مسائل اسلام گرایی افراطیی، عنوان کرده است که “اگر طالبان تعامل بیشتری با مردم افغانستان از خود نشان ندهند به همان ترتیب داعش فرصت بیشتری برای تبلیغات علیه این گروه پیدا می کنند و این موضوع باعث تحرکات بیشتری از سوی گروه داعش علیه طالبان در بر خواهد داشت!”
بر اساس گزارش هایی که توسط رسانه های مختلف منتشر شده است، آن دسته از جنگجویان طالبان که به تصمیمات صلح خواهانه رهبران این گروه اعتراض دارند، برای دست یابی به اهداف اصلی که توسط اسامه بن لادن رهبر گروه القاعده و ملا عمر بنیانگذار گروه طالبان طرح ریزی شده بود، به این گروه ملحق شده اند. این افراد معتقد هستند که رهبران کنونی طالبان، افراد دست نشانده ای از سوی پاکستان و آمریکا در افغانستان هستند.
بر اساس گزارش منتشر شده، اکثر نخبگان داخلی و غیر افغانستانی معتقدند که تلاش های حکومت تازه تاسیس امارت اسلامی برای سازش با جامعه بین المللی به ویژه امریکا، با واکنش تندی از سوی اعضای این گروه مواجه شدند که باعث شده است تا اعضای ناراضی به گروه داعش بپیوندند.
اسدالله ندیم، کارشناس نظامی به دویچه وله گفت که داعش در تمام ولایات افغانستان فعال است و بودیجه دارند و برای انجام فعالیت های خود پول مصرف می کند. وی در ادامه می گوید: «هیچ کس فکر نمی کرد روزی طالبان به قدرت برسند. ممکن است روزی داعش به قدرت برسد. داعش وجود دارد و فعال است، شبکه های آن در تمام ولایات بسیار فعال هستند، خرج می کنند و معاشات پرسونل خود را می دهند!»
اکنون که امارت اسلامی بر قدرت تصرف پیدا کردند، پس از بیست سال، این گروه از یک بازیگر تهاجمی به مدافعین و محافظین کشور تبدیل شده اند. آنها باید برای مقابله با تروریسم برای حفاظت از کلان شهرهایی مانند کابل در برابر تهدیدات داعش اقدامات جدی و موثری انجام دهند. اما سوال مهم این است که آیا آنها توانایی این کار را دارند یا خیر؟ آیا امریکایی ها به حملات هواپیماهای بدون سرنشین خود علیه گروه داعش را از سر خواهند گرفت “گرچه طالبان اخیرا عنوان کرده اند که امریکایی ها حق ندارند از حریم هوایی افغانستان به بهانه با تروریسم، هواپیماهای بدون سرنشین خود را وارد خاک افغانستان کنند، در غیر این صورت با واکنش روبرو خواهند شد”، اما با وخیم شدن اوضاع، امکان درخواست کمک وجود خواهد داشت و یا اینکه طالبان خود اقدام به مهار تهدیدات تروریستی از سوی گروه های رقیب خواهند کرد؟
اگر پاسخ منفی باشد، چه کسی قادر خواهد بود تا از حملات گروه داعش در آینده جلوگیری کند، به این دلیل که طالبان نه قدرت حملات هوایی را دارند و نه هواپیمایش را!
مسئله دیگر این است که اگر طالبان بتواند امنیت را ایجاد کند و سطح جدیدی از همکاری میان ایالات متحده و حکومت طالبان رقم بخورد، این مسئله به خودی خود می تواند صفوف جدیدی از نیروهای ناراضی طالبان را در گروه داعش ایجاد کند. این در حالیست که پنتاگون پیش از این اعلام کرده بودند که برای مبارزه با داعش، به طالبان کمک های اطلاعاتی و استخباراتی کرده بودند.
مسئله عنوان شده، مطلبی اساسی برای حکومت امارت اسلامی و چالش های امنیتی پیش روی آن خواهد بود. براساس اطلاعات منتشر شده از سوی واشنگتن پست، گروه های تروریستی دیگر از جمله القاعده، شیوه حکومت داری طالبان را مورد بررسی قرار داده اند. رهبران این گروه، شیوه اعمال حاکمیت طالبان را مورد بررسی و کنترل قرار می دهند تا به این برآیند برسند که آیا طالبان تغییر عقیده داده اند یا خیر!
موضوعات مطرح شده در فوق می تواند در میان صفوف طالبان چند دستگی ایجاد کند و داعش از آن سود ببرد.
اما در پایان این سوال همچنان برای مردم افغانستان حل نشده باقی مانده است: آیا این گروه می تواند افغانستان را از شر تروریسم نجات دهند یا خود این دفعه، قربانی تروریسم خواهند شد!
