ناامنی‌ها در پاکستان و اتهامات اسلام آباد به کابل
ناامنی‌های فزاینده در پاکستان به یک بحران پیچیده تبدیل شده است که نه تنها امنیت داخلی این کشور را تهدید می‌کند، بلکه روابط آن با کشورهای همسایه، به ویژه افغانستان، را نیز تحت تأثیر قرار داده است. پاکستان که در گذشته از گروه‌های تروریستی به عنوان ابزارهای استراتژیک برای تأمین منافع خود در منطقه استفاده می‌کرد، اکنون با پیامدهای منفی این سیاست‌ها روبه‌رو شده است.
در حالی که اسلام‌آباد گروه‌های افراطی مانند طالبان پاکستان و دیگر گروه‌های مسلح را تهدیدی جدی برای امنیت خود می‌داند، بارها کابل را متهم به پناه دادن به این گروه‌ها و عدم همکاری در مبارزه با تروریسم کرده است. این مقاله به بررسی ابعاد ناامنی‌ها در پاکستان و انگشت انتقاد اسلام‌آباد به سوی کابل می‌پردازد.
وضعیت ناامنی‌ها در پاکستان
پاکستان در دهه‌های گذشته به طور گسترده‌ای از گروه‌های تروریستی به عنوان ابزارهای استراتژیک برای دستیابی به اهداف سیاسی و امنیتی خود استفاده کرده است. یکی از اصلی‌ترین نمونه‌ها، استفاده از طالبان افغانستان و دیگر گروه‌های جهادی برای مقابله با حضور نیروهای شوروی در افغانستان در دهه 1980 بود. پس از آن، پاکستان از این گروه‌ها برای مقابله با هند در کشمیر و همچنین برای نفوذ در سیاست‌های افغانستان استفاده کرد. گروه‌هایی مانند لشکر طیبه و سپاه صحابه نیز در این زمینه به خدمت گرفته شدند تا به عنوان ابزارهای فشار و تهدید علیه رقبای منطقه‌ای پاکستان عمل کنند.
اما استفاده از گروه‌های تروریستی به عنوان ابزارهای جنگی و سیاسی، هزینه‌های سنگینی برای خود پاکستان به همراه داشته است. زمانی که پاکستان از این گروه‌ها به عنوان ابزاری برای دستیابی به اهداف کوتاه‌مدت استفاده می‌کرد، به تدریج تبدیل به تهدیداتی جدی برای امنیت داخلی خود پاکستان شدند. گروه‌هایی مانند طالبان پاکستان (TTP) و دیگر گروه‌های افراطی، که روزگاری در خدمت سیاست‌های اسلام‌آباد بودند، اکنون در حال فعالیت علیه دولت پاکستان و نیروهای امنیتی آن استند.
در حال حاضر، این آتش که پاکستان خود در گذشته به آن دامن زده، به شدت دامن خود این کشور را گرفته است. گروه‌هایی که روزگاری به عنوان ابزار فشار علیه افغانستان، هند و دیگر رقبای منطقه‌ای پاکستان مورد استفاده قرار می‌گرفتند، حالا تبدیل به یک چالش بزرگ امنیتی برای پاکستان شده‌اند. حملات تروریستی، درگیری‌های مرزی و ناامنی در مناطق قبایلی پاکستان، نمونه‌هایی از پیامدهای این سیاست‌های گذشته است. پاکستان اکنون با این واقعیت روبه‌رو است که گروه‌های تروریستی که خود در ساختار امنیتی و استراتژیک‌اش به‌عنوان ابزاری برای نفوذ استفاده می‌کرده، اکنون به یکی از بزرگ‌ترین تهدیدات برای ثبات داخلی و امنیت ملی خود تبدیل شده‌اند.
گروه‌های تروریستی مانند طالبان پاکستان (TTP)، داعش، لشکر طیبه و سایر گروه‌های افراطی در حال حاضر علاوه بر ایجاد بی‌ثباتی در داخل پاکستان، مرزهای مشترک با افغانستان را به منطقه‌ای برای عملیات‌های تروریستی و فرامرزی تبدیل کرده‌اند. منطقه قبایلی شمال غرب پاکستان که در نزدیکی مرز با افغانستان قرار دارد، یکی از کانون‌های اصلی ناامنی است. این منطقه به دلیل حضور گروه‌های طالبان و دیگر گروه‌های مسلح، به یک محل فعالیت‌های نظامی و تروریستی تبدیل شده است.
اسلام‌آباد و اتهامات به کابل
طغیان ناامنی و حملات بی امان گروه‌های تروریستی علیه نظامیان و غیر نظامیان پاکستانی، اسلام آباد را واداشته است تا پیوسته اتهاماتی را علیه کابل مطرح سازند. مقامات پاکستان ادعا دارند که طالبان افغانستان به گروه‌های تروریستی مانند طالبان پاکستان (TTP) پناه داده و به آنها اجازه داده‌اند که از خاک افغانستان علیه پاکستان عملیات انجام دهند. پاکستان معتقد است که این گروه‌ها از مناطق تحت کنترل طالبان در افغانستان استفاده می‌کنند تا حملاتی علیه ارتش پاکستان و دیگر نهادهای دولتی ترتیب دهند.
پاکستان همچنین به عدم همکاری کافی افغانستان در مبارزه با گروه‌های تروریستی و افراطی از جمله داعش و طالبان پاکستان اعتراض دارد. مقامات اسلام‌آباد بر این باورند که دولت طالبان در افغانستان به دلایل سیاسی یا راهبردی از همکاری با پاکستان در این زمینه پرهیز کرده و برخی از این گروه‌ها را به عنوان ابزار فشار علیه پاکستان در نظر گرفته است.
در مقابل انتقادات اسلام‌آباد، دولت طالبان بارها تأکید کرده که افغانستان نباید به عنوان پناهگاه تروریست‌ها تلقی شود و افغانستان به دنبال حفظ امنیت داخلی خود است. طالبان معتقدند که بسیاری از گروه‌های تروریستی که به پاکستان حمله می‌کنند، از قبل در خاک پاکستان فعالیت داشته‌اند.
طالبان افغانستان همچنین تأکید می‌کنند که انتقادات اسلام‌آباد مبنی بر حمایت از گروه‌های تروریستی، دخالت در امور داخلی افغانستان و پوششی بر ضعف ارتش و دولت پاکستان است. مقامات افغان بر این نکته تأکید دارند که هرگونه ناامنی در پاکستان ناشی از سیاست‌های خود پاکستان در قبال گروه‌های افراطی و عملیات‌های نظامی آنها در مناطق مرزی است.
طالبان، پیشنهاد کرده‌اند که پاکستان باید به جای متهم کردن افغانستان، با گروه‌های تروریستی که در خاک خود فعالیت می‌کنند، مذاکره یا مقابله جدی‌تری داشته باشد. از نظر افغانستان، طالبان پاکستان (TTP) و دیگر گروه‌های تروریستی که در پاکستان عملیات می‌کنند، باید تحت فشارهای داخلی خود پاکستان قرار گیرند.
باتوجه به آنچه که گفت شد، اینک می توان گفت که ناامنی‌ها در پاکستان به دلیل عوامل داخلی و خارجی پیچیده است و نمی‌توان آن را تنها به فعالیت‌های گروه‌های مستقر در افغانستان نسبت داد. در حالی که گروه‌های تروریستی از خاک افغانستان برای عملیات‌های خود علیه پاکستان استفاده می‌کنند، سیاست‌های داخلی پاکستان نیز در تشدید بحران‌ها و ناامنی‌ها نقش مهمی دارند.
از این رو، تبادل انتقاد میان کابل و اسلام‌آباد نمی‌تواند راه‌حلی برای بحران‌های امنیتی موجود باشد. هر دو کشور نیاز به همکاری بیشتر در زمینه مبارزه با تروریسم و کاهش تنش‌های مرزی دارند. راهکارهای دیپلماتیک و امنیتی می‌توانند به کاهش درگیری‌ها و تقویت امنیت منطقه‌ای کمک کنند.
اما این تنها زمانی امکان‌پذیر است که هر دو طرف به تفاهم و تعامل متقابل برسند. زیرا برای برقراری امنیت و ثبات در پاکستان و افغانستان، نیاز به تلاش‌های مشترک و تعامل بیشتر میان دو کشور است تا تهدیدات مشترک را به طور مؤثر مدیریت کنند و از بحران‌های جدید جلوگیری کنند.
مسلم اخلاقی
