بررسی‌ها و آمارها نشان می‌دهند که حدود 10 میلیون تن از نفوس افغانستان را شیعیان تشکیل می‌دهند. مردمی که در دهه‌های گذشته از جنگ و درگیری دوری کردند و به «صلح» و «هم‌زیستی» تاکید نمودند.
دو دهه جمهوریت نشان داد که شیعیان متعهد به صیانت از ارزش‌هایی ملی و اسلامی هستند و با وجود آنکه حکومت محمد اشرف غنی تلاش زیادی کرد تا با سیاست «توتالیتر» و «فاشیستی» خود شیعیان را به‌حاشیه براند و حتا در این مسیر، تعدادی از چهره‌های شیعی که در حکومت حضور داشتند را نیز نقش سمبولیک داد، ولی شیعیان با روآوردن به علم و آموزش از مرحله ضعف و ناتوانی گذار کرده و به جهان اثبات نمودند که خوش‌دار علم و صلح و برابری در سایه عدالت هستند.
دوران جهاد که جایگاه خود را دارد که در آن شیعیان نقش مهمی را در مبارزه علیه شوروی و حکومت کمونیستی بازی کردند که به‌هیچ عنوان قابل کتمان نیست و حتا منابع روسی نیز پر است از جان‌فشانی شیعیان برای آزادی افغانستان.
تشتت شیعیان و حاشیه
سال 1400 زمانیکه طالبان برای دومین‌بار قدرت را بدست آوردند، شیعیان بدون هیچ واکنشی، از این تغییرات سیاسی استقبال کردند، زیرا می‌دانستند که درگیری و جنگ راه‌حل مناسبی نیست، بلکه مشکلات را باید از راه گفت‌وگو و مصالحه حل کرد و همه اقوام و مذاهب افغانستان باید در یک محور واحد برای آشتی ملی جمع شوند. شورای علمای شیعه پیشگام شد و با مقامات مختلف طالبان روی مسائل رسمیت مذهب جعفری، قانون احوال شخصیه تشیع و همین‌طور جایگاه سیاسی شیعیان به‌گفت‌وگو نشست.
این حرکت هوشمندانه‌ای بود، زیرا هم زمینه را برای تشکیل یک ساختار قوی در کشور فراهم می‌ساخت و هم زمینه‌های جنگ و درگیری را از میان برمی‌داشت. به‌مرور زمان شوربختانه تشتت عجیبی بین رهبران شیعه پیدا شد و گروه‌های مختلفی به‌نمایندگی از شیعیان افغانستان به‌صورت جداگانه با مقامات گروه حاکم دیدار و گفت‌وگو کردند که خود آفتِ بود در مطالبات شیعیان از حکومت. این یک اصلِ غیرقابل انکار است که شیعیان به‌حاشیه رانده نمی‌شوند و هر تلاشی برای حذف آنها محکوم به‌شکست است، اما در درون جامعه شیعه مشکلات زیادی را ایجاد می‌کند و تکرار گذشته خواهد بود.
تشتت سیاسی، حاشیه می‌سازد، مشکل می‌آفریند، نارضایتی‌ها به‌بار می‌آورد و مهم‌تر از همه جایگاه سیاسی شیعیان را به‌شدت متزلزل و تضعیف می‌سازد. اگر قرار باشد، مطالبات به نتیجه برسد، چند مرجع و تشکل نه، بلکه یک مرجع و آدرس از جانب شیعیان باید با حکومت طالبان در ارتباط باشد.
دورنما
باری مدارعلی کریمی، معین وزارت شهرسازی در دیدار با ذبیح‌الله مجاهد گفت: «سوختانده نمی‌توانید، اگر بسوزانید، خود هم می‌سوزید». طالبان نمی‌توانند شیعیان را حذف کنند و به‌حاشیه برانند، زیرا شیعیان یک اقلیت قومی یا مذهبی نه، بلکه حدود 10 میلیون تن از شهروندان این سرزمین، شیعه هستند که سال‌هاست در کنار اهل‌سنت زندگی مسالمت‌آمیزی دارند. مهم‌ترین مطالبات شیعیان از طالبان، رسمیت فقه جعفری و اجرای قوانین بر اساس این فقه در ولایات شیعه‌نشین، آموزش دروس بر اساس فقه جعفری در ولایات شیعه‌نشین و همین‌طور سهم شیعیان در حکومت است.
طالبان تاکنون پاسخی به‌این خواسته‌ها نداده‌اند که سبب نارضایتی جامعه شیعه شده است، بناءً آن نگرش توتالیتری که غنی داشت و در نهایت منجر به سقوطش شد، نباید در حکومت طالبان وجود داشته باشد. شیعه و سنی، پشتون و تاجیک و هزاره و ازبیک و سادات و قزلباش و… همه در کنار هم می‌توانند یک ساختار قوی و قانونمندی را به‌وجود بیاورند و طالبان هم باید در همین مسیر گام بردارند و نگرش مردم‌سالاری و نظام مردمی را پرورش دهند.
در کنار آن، رهبران و سران شیعه باید از این تشتت و پراکندگی بیرون شوند. آدرس شیعیان، شورای علمای شیعه است که باید همه در محور این شورا جمع شده و مطالبات شیعیان را پیگیر شوند.
الیاس احمدی
