در روز عید قربان و ایام ارج نهادن فرمان خدا توسط حضرت ابراهیم(ع) قرار داریم. طی این روزها بزرگترین مراسم عبادی مسلمانان تحت عنوان مراسم حج در مکه مکرمه برگزار می گردد و میلیونها مسلمان از سرتاسر دنیا در آن شرکت می کنند. حج، یکی از واجبات مهم دینی است که با اهداف، درسها و پیام های متعدد و مختلف برای مسلمان فرض گردیده است. متاسفانه به رغم اینکه مراسم حج ابعاد مختلف را در بردارد، اما تا اکنون مسلمانان بیشتر به بُعد معنوی آن تمسک ورزیده و از دیگر ابعاد آن غافل بوده اند.
هرچند ملتها و جوامعی دیگر کم وبیش به ابعاد سیاسی، فرهنگی و اجتماعی مناسک حج توجه کرده اند و افزون بر بُعد معنوی مراسم حج، دیگر ابعاد آن را انکشاف داده و نیز در نظر گرفته اند، اما افغانها و به ویژه حاجیان افغانستان، متاسفانه تا اکنون فراتر از بُعد معنوی به دیگر ابعاد مراسم حج توجه نکرده اند و از آنها غافل بوده اند.
باتوجه به اینکه حج دارای ابعاد مختلف و متفاوت است و حاجیان افغانستان نیز تا اکنون از آن غافل بوده اند، لازم و ضروری به نظر می رسد تا مسئولین و حاجیان افغانستان در رابطه به حج تامل و تفکر نمایند و فراتر از ابعاد معنوی به دیگر بُعدهای حج نیز توجه نمایند تا حج آنها کامل باشند. به همین دلیل در این یادداشت تلاش می گردد تا ابعاد مختلف و درسهای بدیع و بی بدیل حج، مورد بررسی قرار داده شود.
حج کامل
حج، یکی از مسائل عبادی و سیاسی آئیین مقدس اسلام است که هر ساله از سوی میلیون ها مسلمان از سرتاسر دنیا، از نژادها، رنگ ها، مذاهب و زبان های مختلف در سرزمین وحی انجام می شود. از میان تمام فرایض و دستورات دین اسلام، فریضه حج بیشتر از همه، مورد توجه قرار گرفته است. زیرا حج افزون بر اینکه یک فریضه ای عبادی و دینی است، دارای آموزه ها و درس های مشخص و روشن در قبال مصالح اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و غیره ی مسلمانان نیز می باشد.
از یک طرف حج به عنوان یک فریضه ای دینی و واجب شرعی، افرادی که واجب الحج استند را مجاب می نماید که با رعایت آداب و مناسک مطرح شده در سفر حج، به دستور صریح دین عمل نمایند. از طرف دیگر برای زائران بیت الحرام، واجب است که با بستن احرام، رنگ لباس، نوع رفتار، طواف و کلا اعمال حج را یکسان و بدون کمترین تفاوت انجام دهند که اینها به معنی دعوت امت اسلامی به وحدت است. البته هریک از دستورات و آداب سفر حج، دارای فلسفه و هدف مختص خودش می باشند و هیچ یکی از اعمال و مناسک های که در مراسم حج انجام می گردد، خالی از هدف نیستند.
بنابراین حج افزون بر اینکه یک فریضه ای دینی و واجبی است، ابعاد ذیل را نیز در بردارند که هرکدام به منظور و هدفِ خاصی مقرر گریده است. از وحدت، قدرت و عزت مسلمانان گرفته تا اصلاح فردی و جمعی و مقابله با جوامع کفری و ده ها آموزه های دیگری که جهت حل مشکلات سیاسی و اجتماعی جوامع مسلمین لازم و ضروری است، در فریضه ای حج موجود است. به طور خلاصه می توان ابعاد حج به صورت ذیل توضیح داد:
تجمع و شرکت مسلمانان در مراسم حج اولا اطاعت از امر الهی است. ثانیا قدرت نمایی در مقابل کفار و نمایش وحدت و پرهیز از تفرقه است. ثالثا به دلیل اینکه بین المللی و برای مجموع مسلمین البته آنعده از کسانی که استطاعت مالی دارند، واجب شمرده شده، باعث می شود تمام امت اسلامی به بیداری برسند و از خواب غفلت بیدار شوند و مشکلات و چالش های دیگر جوامع مسلمین را نیز دریابند. رابعا دربرگیرنده ای بعد اصلاحات اجتماعی و فردی مسملین اند تا هدف زندگی و حیات خویش را متوجه شوند.
باتوجه به آنچه که گفته شد، اینک می توان گفت که حجِ کامل، حجی است که حاجی بتواند با در نظر داشت تمام ابعاد حج به سفر حج بروند و افزون بر ادا و اجرای اعمال واجب فریضه ای حج، به پیامها، درسها و آموزه های حج نیز توجه نمایند و بدانها عمل کنند. حداقل کاری که حاجیان بایستی انجام دهند، اینست که افزون بر ادا و انجام اعمال فریضه ای حج، از وحدت و قوت مسلمانان حمایت کنند و از کفار و ظالمان در پیشگاه الهی برائت جویند و اعلام همبستگی و برادری میان امت اسلامی را فریاد بزنند و نهادینه سازند. عمل به ابعاد غیر از بعد معنوی حج، حجِ جاجیان را کامل می سازند و بیداری آنها را پیش از پیش به منصحه حضور می رسانند.
حج ناقص
حج ناقص اما حجی است که حاجیان، حج را به عنوان یک فریضه ای دینی در نظر بگیرند و بدون توجه به ابعاد و پیام ها و ظرفیت های اصلی و اساسی فریضه ای حج، فقط به انجام اعمال واجبی این فریضه ای الهی بسنده نمایند.
چنانچه طی سالیان متمادی به دلیل بی خبری و عدم تفهیم و آموزش حاجیان، آنها همچنان حج را به عنوان یک واجب دینی در نظر گرفته و فقط به بعد معنوی آن متمرکز گردیده اند و از اهداف و مقاصد اصلی فریضه ای حج غافل بوده اند.
لذا در شرایط کنونی که قاتلان قصاب و دنیای کفار قبله اول مسلمین را مورد آماج تجاوز قرار داده و ملت مظلوم فلسطین را بی شرمانه قتل عام می نمایند، لازم است تا تمام حاجیان با در نظر داشت اهداف و مقاصد اصلی و اساسی فریضه ای حج، از کنار خانه خدا صدای حمایت از ملت فلسطین را بلند نمایند و حاکمان دولت های اسلامی و به ویژه شیوخ عرب را مجاب به حراست از قبله ای اول مسلمین و مکلف به حمایت از برادران مسلمان و مظلوم فلسطینی نمایند.
عید قربان و همبستگی
در این میان حاجیان افغانستان نیز افزون بر اینکه بایستی در خط مقدم حمایت از برادران دینی و ایمانی فلسطین قیام کنند، لازم است از طریق آموزه های وحدت بخش فریضه ای حج، در بازگشت به افغانستان، تحول عظیم در کشور به بار آورند و ملت متفرق شده و از هم پاشیده ای افغانستان را از طریق ترویج و نهادینه ساختن درسهای برادری و همبستگی که در بیت الاحرام فرا گرفته اند و تجربه نموده اند کوشا باشند و افغانها را متحد نمایند و از ویرانی و تداوم تفرقه و دشمنی در کشور جلوی گیری نمایند.
مسلم اخلاقی
